Op 4 juli 1934 brak het Jordaanoproer uit, een opstand tegen crisisbezuinigingen in de Amsterdamse arbeidersbuurten. Onder meer de Jordaan veranderde in een slagveld tussen arbeiders en antifascisten aan de ene kant, en het leger en de politie aan de andere kant.
De directe aanleiding van de opstand was een verlaging van de uitkeringen met 10%. De crisis had hard toegeslagen: op dat moment waren 500.000 mensen werkloos. De crisis had sommige sectoren en gebieden zwaar geraakt. In de Jordaan kwam daarbij dat de huisvesting bijzonder slecht was.
Het Werklozen Strijd Comité, een frontorganisatie van de Communistische Partij Nederland, organiseerde op 4 juli een protestbijeenkomst in de Jordaan. Dit viel samen met een antifascistische demonstratie tegen een door de NSB georganiseerde bijeenkomst, in de Indische Buurt. De politie probeerde de demonstratie te verbieden, waarop er rellen ontstonden, waarbij de politie met scherp schoot.
De volgende dag veranderden verschillende buurten in Amsterdam in oorlogsgebied. Straten waren opengebroken en er werden barricades opgeworpen. Het leger werd op de demonstranten afgestuurd, waarop zij verschillende bruggen in de brand staken. Na een paar dagen werd de drukpers van CPN-krant De Tribune door de overheid gesaboteerd, en de al gedrukte oplage werd in beslag genomen. De opstand was overgewaaid naar enkele andere delen van het land, maar daar was het niet zo heftig als in de hoofdstad. Wel viel er op 10 juli nog een dode in Rotterdam.
Na ongeveer een week was de opstand voorbij. Er waren 5 doden en meer dan 50 zwaargewonden gevallen, waaronder 9 van de politie en marechaussee. Na afloop richtte de politie de Karabijnbrigade op, een voorloper van de Mobiele Eenheid. Ook werden de straten in de Jordaan geasfalteerd zodat ze niet meer konden worden opengebroken.
Lees hier een verslag en analyse van het oproer van de socialist Henk Sneevliet. https://www.marxists.org/nederl…/sneevliet/…/1934protest.htm
