Longread: Het Nederlandse coronabeleid stelt winst boven mensen en verergert de kapitalistische crisis

De wereld is in de ban van het coronavirus. In veel landen zijn verregaande maatregelen getroffen om verspreiding van het virus in te perken. Ook in Nederland zijn maatregelen genomen. De Nederlandse maatregelen gaan echter in tegen het advies van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO). Waar de WHO wil dat iedereen met symptomen wordt getest, kiest de Nederlandse staat ervoor om enkel ernstig zieken te testen.

Het coronavirus, de maatregelen om het te bestrijden en de huidige economische crisis verergeren de al bestaande, dagelijkse onderdrukking en uitbuiting van het volk. De maatregelen die door de staat worden genomen zijn niet adequaat voor een goede bestrijding van het virus. Daarom roepen wij iedereen op om voor elkaar te zorgen én te blijven vechten tegen staat en kapitaal.

De verspreiding van het corona virus

Hoewel het nog onduidelijk is hoe en wanneer het coronavirus precies is ontstaan, is het duidelijk dat de eerste patiënten geïdentificeerd werden in december 2019 in de Chinese provincie Hubei. Door internationale reizigers is het virus verspreid naar andere landen. Op dit moment is Europa een van de grootste brandhaarden, met een exponentiële toename in het aantal patiënten, mensen op de intensive care en doden.

In Nederland werd de eerste besmetting van corona vastgesteld op 27 februari in Tilburg, net na de carnavalsperiode. Sindsdien heeft het virus zich verspreid door het hele land, al zijn Brabant en Limburg de zwaarst getroffen provincies. Op het moment van schrijven (19 februari) zijn er in Nederland 2.560 mensen waarbij het coronavirus is vastgesteld. Er liggen ruim 450 patiënten met corona in het ziekenhuis, waarvan 210 op de intensive care. 76 Nederlanders zijn overleden aan de gevolgen van het virus.

Kritieke situatie in Nederlandse ziekenhuizen

Alle ziekenhuizen, vooral die in Brabant en Limburg, zijn in de op-één-na hoogste alarmfase. Het aantal coronapatiënten op de intensive care (IC) is in drie dagen toegenomen van 96 naar 210, bijna een verdubbeling. Met 575 beschikbare IC-bedden is het niet ondenkbaar dat nog deze week al deze bedden bezet zijn. Hoewel er wordt gezegd dat in een crisissituatie het aantal IC-bedden kan worden uitgebreid naar 2.000, moeten we ons realiseren dat “in dat geval vrijwel alle artsen en verpleegkundigen dan bezig zijn met coronapatiënten, naast absolute noodgevallen. Ook zijn er dan nog 500 extra beademingsapparaten nodig, die nog gevonden moeten worden.”[1] Mocht de exponentiële groei van het aantal patiënten doorzetten, dan is het niet ondenkbaar dat we over een week dezelfde beelden zien als in Italië, waar dokters moeten kiezen wie ze wel en wie ze niet behandelen. Dat is vaak een keuze tussen en leven en dood. Inmiddels heeft de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care al aangegeven volgende week 500 tot 1000 coronapatiënten op IC’s te verwachten.[2]

Voor ziekenhuizen zijn er naast het ontbreken van IC-bedden en beademingsmachines nog andere praktische problemen. Er is een chronisch tekort aan tests. Anne-Marie van Elsacker, medisch directeur bij Certe, het lab dat coronatesten uitvoert in Groningen, Friesland en Drenthe, zei in het NRC dat er een tekort is aan plastic plaatjes die nodig zijn voor het testen. Het bedrijf dat die plaatjes maakt, weigert op dit moment te leveren. “We hebben hoogstens nog een paar duizend plaatjes.”[3] Het is belangrijk om te onthouden dat tekorten als deze niet uit de lucht komen vallen. Kapitalisten besluiten wat er wel en wat er niet geproduceerd wordt. De meest nutteloze dingen zijn eindeloos op voorraad, maar plastic plaatjes die cruciaal zijn in tijden van een pandemie zijn ineens schaars. Dit heeft onder andere te maken met de imperialistische economie, die de productie van medische producten heeft uitbesteed aan landen waar de lonen lager liggen en de winsten hoger.

Ook het gebrek aan mondkapjes is een “onverminderd een ongelooflijk groot probleem,” zegt Bart Berden, bestuursvoorzitter van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg en voorzitter van Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) in Brabant.[4] “Dit tekort laat zien wat deze markt in de zorg doet. Wij komen individuen in de markt tegen die nu 35 keer zo veel geld vragen voor mondkapjes. In Nederland is in het verleden vooral gekozen voor het allergoedkoopste.” Hierdoor komen we volgens Berden “steeds dichter bij het punt dat de zorg door het gebrek aan beschermingsmiddelen aan mensen niet meer voldoende geleverd kan worden.”

Er moet nú meer geld worden geïnvesteerd in de Nederlandse gezondheidszorg. Dat had eigenlijk gisteren, of jaren geleden moeten gebeuren. Alle bezuinigingen van de afgelopen decennia moeten teniet worden gedaan.
Er moeten meer testmaterialen geproduceerd en gedistribueerd worden en iedereen moet getest worden, inclusief alle contacten van mensen met het virus.
Er moet met spoed meer medisch materieel zoals mondkapjes, beademingsmachines en IC-bedden worden geproduceerd.
Nederland moet zelfvoorzienend worden in het produceren van medische producten en niet gaan voor “de goedkoopste optie,” die vaak ook de meest uitgebuite optie is.

Te laat en inadequate maatregelen in Nederland

De Nederlandse staat kondigde relatief laat de eerste maatregelen af tegen de verspreiding van het coronavirus. Op 9 maart, slechts anderhalve week geleden, werd door Rutte opgeroepen geen handen meer te schudden. In de dagen daarna werden de maatregelen opgeschaald en werd het coronavirus bestempeld als een pandemie door de Wereld Gezondheidsorganisatie. Grote bijeenkomsten van mensen werden verboden, mensen met gezondheidsklachten of symptomen werden opgeroepen thuis te blijven of thuis te werken (12 maart) en universiteiten, scholen, uitgaans- en sportgelegenheden werden gesloten (15 maart).

Onder (buitenlandse) experts is het echter duidelijk dat de Nederlandse maatregelen té laat en té weinig zijn. De Belgische viroloog Marc van Ranst zei daarover: “Zij (Nederland) hebben nog altijd onder de 50 doden, maar ze komen daar wel al dichtbij. 100 doden en heel dit beleid verandert. En op dat moment gaat het te laat zijn, of heel laat zijn, om dezelfde maatregelen te nemen als België nu neemt.” België, net als Frankrijk, Italië en Spanje, is sinds een aantal dagen in “lockdown,” wat betekent dat er een samenscholingsverbod is en je enkel nog de straat op mag voor het hoogstnodige (cruciale werkers, boodschappen, apotheek).

De Nederlandse maatregelen gaan ook in tégen de aanbevelingen van de WHO. De boodschap van WHO Directeur-Generaal Tedros Ghebreyesus was duidelijk: “We have not seen an urgent enough escalation in testing, isolation and contact tracing, which is the backbone of the response. We have a simple message for all countries: Test, test, test. Test every suspected case. If they test positive, isolate them and find out who they have been in contact with two days before they developed symptoms and test those people, too.”[5]

In Nederland wordt echter, na bijna een maand sinds eerste bekende besmetting, nog steeds zeer beperkt getest. Slechts zij met hevige symptomen worden getest. Dit zorgt ervoor voor dat het aantal bevestigde besmettingen waarschijnlijk ver onder het daadwerkelijke aantal ligt. En zelfs bij de mensen die positief getest zijn op het virus wordt laks opgetreden. Mensen waarmee patiënten contact hebben gehad worden niet automatisch getest en wordt vaak niet verplicht zichzelf te isoleren. Dit maakt het simpelweg onmogelijk om verspreiding van het virus in te dammen.

Er moet méér getest worden, het liefst tienduizenden mensen per dag aangezien we een inhaalslag moeten maken.
Mensen met lichte symptomen en alle contacten van corona patiënten moeten getest worden en geïsoleerd.
Er moeten strengere maatregelen komen. Het binnenland moet in “lockdown” en enkel cruciale infrastructuren moeten blijven draaien (gezondheidszorg, energievoorziening, voedsel- en watervoorziening, brandweer, overheidsdiensten).

Racisme, het schenden van mensenrechten en Fort Europa

Daarnaast moeten we opmerken dat het discourse en actie rondom de coronapandemie zowel het beste als slechtste in mensen naar boven haalt. We zagen en zien een golf van anti-Aziatisch racisme, geworteld in de Nederlandse koloniale geschiedenis en het huidige imperialisme. Ook Italianen worden in het openbaar racistisch bejegend. Inmiddels worden ook vluchtelingen, ongedocumenteerden, dak- en thuislozen en gevangenen[6] keihard aangepakt. Het hek van aanmeldings-vluchtelingenkamp Ter Apel zit “op slot” en er worden geen nieuwe asielprocedures gestart.[7] Dit terwijl er vorige week nog zeshonderd mensen asiel aanvroegen. Ook speelt Nederland als EU-lidstaat een rol bij de grote permanente en intensiverende crisis in de Griekse vluchtelingenkampen.[8]

Het COA heeft gezegd voor “noodopvang” te zorgen, mogelijk in de vorm van tenten. Naast de onmenselijkheid en mensenrechtenschendingen die deze maatregel veroorzaakt, is de redenering voor het sluiten van AZC’s uiterst onlogisch en racistisch. COA beweert dat de vorige verblijfsplaatsen van asielzoekers niet bekend zijn, zij daarom misschien het corona virus hebben en dus een risico vormen. Dit risico wordt echter enkel vergroot door deze mensen op straat te laten slapen. De enige oplossing is het testen van mensen op corona en alle asielzoekers goede opvang bieden.

Inmiddels is bekend gemaakt dat een gevangene het coronavirus heeft en daarom is “geïsoleerd”. Ook twintig anderen gevangenen zijn in isolatie geplaatst.[9] De staat verkondigde eerder al dat “al het bezoek aan gedetineerden wordt opgeschort” en alle verloven, ook voor tbs-gestelden en jeugdigen, zijn “per direct opgeschort.” We moeten ons hierbij realiseren dat isolatie in de gevangenis, zowel in een isoleercel als in een “gewone” cel, compleet anders is dan isolatie in je eigen huis. Bovendien voldoen niet alle Nederlandse gevangenissen aan de mensenrechteneisen.[10][11][12]

Verblijfsvergunningen voor alle asielaanvragers.
Goede opvang, huisvesting en zorg voor alle asielzoekers.
Laat alle ongedocumenteerden in detentie onmiddellijk vrij en geef hen goede opvang en zorg.
Sloop Fort Europa en vang alle vluchtelingen goed op.
Stop per direct alle buitenlandse militaire missies.

Arbeid versus kapitaal

De gevolgen van de corona pandemie is volgens de Nederlandse staat vooral een probleem voor de economie. Zeker de Nederlandse economie, gebouwd op multinationals en internationale handel, ziet winsten met de dag kleiner worden. Ook het midden- en kleinbedrijf wordt geraakt in de portemonnee. Met het kelderen van de beurzen en een grote daling van het aantal shoppende mensen, wordt er al gesproken over een nieuwe economische recessie.

De Nederlandse staat en kapitaal hebben de laatste dagen tientallen miljarden euro’s beloofd voor lastenverlichting aan het bedrijfsleven.[13] “We gaan er alles aan doen om de KLM en Schiphol overeind te houden,” klonk het.[14] Ook De Europese Centrale Bank kondigde aan €750 miljard euro te investeren.[15] Maar hoewel bijvoorbeeld het “bedrijf” KLM overeind zal worden gehouden (wat vooral betekent dat de aandeelhouders tevreden worden gesteld), kondigde de KLM afgelopen weekend aan per direct 1.500-2.000 werkers te ontslaan.[16] Net als tien jaar geleden worden er grote financiële steunpakketten toegezegd. Maar ook net als toen, zal het overgrote deel van dit geld uiteindelijk niet op de bankrekeningen van gewone werkers komen, maar op die van de kapitalisten.

De gevolgen van de pandemie en de maatregelen zijn destructief voor werkers, armen, “flexwerkers”, ZZP’ers, zieken en mensen met schulden. Hoewel de staat aan heeft gekondigd om de aandeelhouders van bedrijven tegemoet te komen in loon- en belastingkosten, worden er op dit moment in één klap tienduizenden werkers ontslagen. Honderdduizenden werkers zullen de komende maanden in een (deeltijd) WW- of Bijstandsuitkering belanden.[17]

Stop de ontslagen: dwing alle winstgevende bedrijven hun werkers in dienst te houden en hun salaris te blijven betalen.
De staat betaalt alle salarissen van werkers die zonder staatssteun niet betaald worden.
Versoepel de voorwaarden en aanvraagprocedures voor sociale uitkeringen.
Voer per direct extra hoge belastingen in op miljoenenbedrijven en miljonairs en verhoog de winstbelasting. Betaal met dit geld acute investeringen in de gezondheidszorg, het overnemen van salarissen van werkers en sociale uitkeringen.
Volg de oproep van de Woonbond en Landelijke Armoedecoalitie om geen mensen uit huis te zetten.[18]
Pro-tip: Ben je ontslagen? Word je niet meer ingepland? Word je contract niet verlengd? Neem contact op met de FNV of Young & United. Zij kunnen je uitleggen wat je rechten zijn.
Heeft je baas schijt aan jouw rechten en die van je collega’s? Praat erover met je collega’s. Zeg tegen je baas dat hij gewoon moet betalen. Maak plannen voor acties, van Twitter-storms tot video’s met je verhaal tot een protest voor de deur van je baas. Name and shame. Veel mensen zullen jou en je collega’s steunen.

Een andere aanpak is mogelijk

Het kan geen kwaad om een blik te werpen op de manier waarop andere landen omgaan met het virus en welke maatregelen zij nemen. Socialistische en staats-kapitalistische landen zoals Cuba en China laten zien dat de staat weldegelijk effectief de verspreiding van het virus kan stoppen. In China is het aantal nieuwe corona gevallen drastisch gedaald nadat de staat snel een strikte lockdown afkondigde voor honderden miljoenen mensen, noodziekenhuizen bouwde en miljoenen mensen testte op het virus. Ook heeft China naar diverse landen materieel en personeel gestuurd voor de bestrijding van het virus. In Cuba werd een Britse boot met vakantiegangers en duizend werkers met alle zorg binnengehaald en teruggevlogen naar het Verenigd Koninkrijk.[19]

Hoewel we ons beeld van deze landen niet hoeven te romantiseren, het is niet zo dat in China alles rozengeur en maneschijn is want ook daar is de staat repressief geweest tijdens de lockdown en heeft niet iedereen goede zorg gekregen, is het grotere plaatje van deze landen toch echt positiever dan dat van onze kapitalistische-imperialistische hemel en/of hel.

Om dit verschil te benadrukken kunnen we ook kijken naar het nieuws over de ontwikkeling van een vaccin. Verschillende landen werken aan de ontwikkeling van een vaccin, waaronder China en Cuba. Dat is mooi en we hopen dat er zo snel mogelijk een vaccin is. Maar we realiseren ons ook dat het dan wel mogelijk moet zijn om ook in Nederland het vaccin daadwerkelijk toegediend te krijgen. Dat gaat moeilijk worden als Donald Trump erin slaagt om de exclusieve rechten van een mogelijk Duits vaccin in handen krijgt in ruil voor “heel veel geld”.[20] Ook Nederlandse wetenschappers die claimen een antilichaam te hebben gevonden dat de infectie blokkeert die wordt veroorzaakt door het coronavirus moeten hopen dat wanneer het op “de markt” komt, het ook daadwerkelijk bij de mensen terecht komt.[21]

Als laatste willen moet er opgeroepen worden voor het onmiddellijk beëindigen van alle sancties tegen Venezuela, Cuba, Iran, Syrië en Noord-Korea. De schade die deze sancties aanrichten heeft altijd al vernietigende gevolgen voor de bevolking in deze landen. Deze schade wordt nu vele malen groter door het coronavirus. De illegale confiscaties van bijvoorbeeld Venezolaans staats-goud en -financiële middelen, draagt bij aan het verarmen en vermoorden van miljoenen mensen. Ook imperialistisch geweld dient onmiddellijk te stoppen. Het is absurd dat we in Westerse landen de noodklok luiden en Westerse legers tegelijkertijd bommen gooien op mensen in Zuid-Amerika, Afrika, het Midden-Oosten en Azië.

Stel het redden van mensenlevens centraal in plaats van financiële winst.
Materiële steun voor het ontwikkelen van een antilichaam en vaccin tegen het coronavirus.
Het coronavaccin gratis beschikbaar stellen voor iedereen.
Beëindig alle sancties tegen Venezuela, Cuba, Syrië, Iran en Noord-Korea.

Physical distancing en sociale solidariteit

Wat betreft de term “social distancing” moeten we opmerken dat dit juist níet is wat mensen op dit moment willen en moeten doen. Mensen hebben nu behoefte aan “physical distancing” en “sociale solidariteit”. We hebben de (digitale) middelen om samen te komen, om lief en leed met elkaar te delen en om elkaar te helpen op zowel psychologisch als materieel gebied. De afgelopen weken hebben zijn er ontelbare volksinitiatieven ontstaan die praktische hulp bieden voor praktische problemen. Boodschappen voor elkaar doen, mentale steun aanbieden door in (digitaal) contact met elkaar te blijven en nieuwe contacten aan te gaan, duizenden oud-doctoren die zich aanmelden om te helpen, mensen die slaapplaatsen aanbieden voor dak- en thuislozen. Het zijn allemaal manieren waarop mensen elkaar helpen.

We roepen iedereen op om in deze tijden te breken met kapitalistische individualisme dat vooral in ons land zo sterk is ingebakken. Onze strijd is een collectieve strijd, omdat we weten dat we samen sterker staan dan alleen. We blijven ook vechten tegen het kapitaal dat deze crisis probeert te gebruiken om hun winsten veilig te stellen in plaats van mensenlevens te redden. Van zogenaamde “nationale eenheid” kan geen sprake zijn, ook al denken linkse parlementaire partijen daar heel anders over.

De huidige crises in de gezondheidszorg, economie en maatschappij is de openbaring en intensivering van de permanente crisis van het kapitalisme-imperialisme. De crises laten de tegenstellingen zien tussen arbeid en kapitaal en kan enkel worden overwonnen door de omverwerping van het kapitaal. De vele mensen die al jarenlang moeten strijden om te overleven worden het hardst geraakt door de corona pandemie. De regering en het kapitaal spelen met de levens van duizenden mensen omdat voor hen de belangen van winst en “de economie” zwaarder wegen dan de volksgezondheid.

In tijden van crises moeten we voor elkaar zorgen en voor elkaar strijden. Dit betekent ook dat we oplettend moeten zijn. “Never waste a good crisis,” denken de kapitalisten nu. Wij moeten diezelfde mindset hebben. Laat deze crisis niet voorbijgaan zonder verandering. We eisen goede zorg. We eisen (thuis) werk. We strijden voor de omverwerping van dit verrotte systeem en het aan de macht brengen van het onderdrukte en uitgebuite volk. Wij zijn degene die Nederland draaiende houden. Wij kunnen het individualisme doorbreken. Wij kunnen breken met het kapitalisme-imperialisme.

[1] https://nos.nl/artikel/2327537-171-coronapatienten-op-de-intensive-care-ziekenhuizen-stralen-rust-uit.html

[2] https://nos.nl/artikel/2327625-volgende-week-500-tot-1000-coronapatienten-op-ic-s-verwacht.html

[3] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/03/12/tekort-aan-coronatests-gebrek-aan-plastic-plaatjes-a3993659

[4] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/driekwart-van-overleden-coronapatienten-in-nederland-kwam-nooit-op-intensive-care~b9c5660d/

[5] https://www.cnbc.com/2020/03/16/who-says-some-nations-arent-running-enough-coronavirus-tests-test-every-suspected-case.html

[6] https://nos.nl/artikel/2327553-zorgen-om-mogelijke-uitbraken-coronavirus-in-gevangenissen.html

[7] https://www.groene.nl/artikel/ter-apel-zit-op-slot

[8] https://www.infomigrants.net/en/post/23538/msf-moria-refugee-camp-an-ideal-breeding-ground-for-a-rapid-spread-of-coronavirus

[9] https://www.ad.nl/binnenland/ook-in-gevangenissen-slaat-coronapaniek-toe-twintigtal-gedetineerden-in-isolatie~a1c612d2/

[10] https://www.mensenrechten.nl/en/node/1008

[11] https://www.nporadio1.nl/nos-met-het-oog-op-morgen/onderwerpen/492615-nederland-schendt-mensenrechten-in-gevangenis-sint-maarten

[12] https://www.ad.nl/binnenland/terreurafdeling-gevangenis-vught-schendt-mensenrechten~ac36af57/